Xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp đang ngày càng trở thành yếu tố quan trọng trong việc đánh giá mức độ uy tín và khả năng tài chính của một công ty trên thị trường. Trong bối cảnh cạnh tranh và yêu cầu minh bạch tài chính ngày càng cao, việc hiểu rõ hệ thống xếp hạng tín nhiệm là chìa khóa để doanh nghiệp nâng cao vị thế, đồng thời tạo dựng lòng tin với thị trường và nhà đầu tư.
Trải qua quá trình hình thành và phát triển, hoạt động xếp hạng tín nhiệm ngày càng khẳng định vai trò thiết yếu trên thị trường tài chính. Không chỉ là công cụ đánh giá mức độ rủi ro tín dụng, xếp hạng tín nhiệm còn trở thành “tấm gương phản chiếu” độ tin cậy và năng lực tài chính của doanh nghiệp. Với nhà đầu tư, đây là cơ sở quan trọng để đưa ra quyết định đầu tư chính xác và giảm thiểu rủi ro. Với doanh nghiệp, xếp hạng tín nhiệm giúp nâng cao uy tín, mở rộng cơ hội tiếp cận vốn và khẳng định vị thế trên thương trường.
Củng cố niềm tin thị trường: Xếp hạng tín nhiệm cao giúp tăng cường minh bạch thông tin, hỗ trợ thị trường hiểu rõ hơn về hoạt động kinh doanh, tình hình tài chính và khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Qua đó, niềm tin từ đối tác, khách hàng và nhà đầu tư được củng cố.
Cải thiện hình ảnh thương hiệu: Việc được xếp hạng bởi một tổ chức độc lập, khách quan giúp doanh nghiệp truyền tải thông điệp về độ tín nhiệm của mình ra công chúng đầu tư, góp phần nâng cao vị thế trên thị trường.
Tiếp cận cơ hội phát triển kinh doanh: Doanh nghiệp được xếp hạng tín nhiệm sẽ có cơ hội tốt hơn khi tham gia dự thầu. Kết quả xếp hạng tín nhiệm là một trong những căn cứ chứng minh năng lực tài chính trong hồ sơ dự thầu các dự án quan trọng của doanh nghiệp.
Thu hút nhà đầu tư: Các doanh nghiệp có xếp hạng tín nhiệm cao thường được nhà đầu tư ưu tiên lựa chọn nhờ mức độ minh bạch và rủi ro thấp hơn.
Tối ưu chi phí vốn: Thông qua xếp hạng tín nhiệm, doanh nghiệp có thể xác định vị trí tương đối của mình trên thị trường, từ đó đưa ra mức chi phí vốn hợp lý khi huy động vốn qua vay hoặc phát hành công cụ nợ.
Mở rộng kênh vốn: Doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn phong phú hơn như trái phiếu doanh nghiệp, vốn vay từ các tổ chức tài chính trong và ngoài nước.
Đáp ứng quy định pháp luật: Theo quy định tại Nghị định 155/2020/NĐ-CP và 65/2022/NĐ-CP, trong một số trường hợp doanh nghiệp phát hành trái phiếu bằng Việt Nam đồng bắt buộc phải có xếp hạng tín nhiệm.
Lưu ý sự khác biệt về phạm vi và tiêu chuẩn xếp hạng: Doanh nghiệp cũng cần phân biệt giữa xếp hạng tín nhiệm nội địa – được thực hiện theo khung pháp lý và đặc thù kinh tế của Việt Nam, và xếp hạng tín nhiệm toàn cầu, thường áp dụng chuẩn mực quốc tế và phục vụ các nhà đầu tư nước ngoài. Cụ thể:
Xếp hạng tín nhiệm nội địa: |
Xếp hạng tín nhiệm toàn cầu: |
|
|
Đối tượng thực hiện |
Thực hiện bởi tổ chức xếp hạng trong nước để đánh giá mức độ tín nhiệm của doanh nghiệp trong phạm vi thị trường Việt Nam. |
Thực hiện bởi các tổ chức xếp hạng quốc tế nhằm đánh giá doanh nghiệp, tổ chức hoặc chính phủ theo tiêu chuẩn quốc tế, so sánh với các doanh nghiệp trên toàn thế giới. |
|
Thang điểm |
Tập trung vào các yếu tố kinh tế nội địa và năng lực hoạt động trong nước, được điều chỉnh phù hợp với đặc điểm quốc gia. |
Phản ánh khả năng chịu rủi ro trong bối cảnh toàn cầu, bao gồm các yếu tố vĩ mô như chính trị, kinh tế, và môi trường kinh doanh quốc tế. |
|
Phù hợp |
Khi doanh nghiệp muốn huy động vốn từ nhà đầu tư nội địa hoặc phát hành trái phiếu bằng đồng Việt Nam đồng. |
Khi doanh nghiệp muốn huy động vốn từ thị trường quốc tế hoặc phát hành trái phiếu ngoại tệ (USD, EUR). |
Đánh giá toàn diện: Quá trình xếp hạng tín nhiệm yêu cầu doanh nghiệp rà soát và đánh giá toàn diện về tài chính, quản trị, vận hành và khả năng trả nợ.
Nhận diện điểm yếu: Từ kết quả xếp hạng, doanh nghiệp có thể nhận diện các điểm yếu và có kế hoạch cải thiện phù hợp để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Tăng cường minh bạch: Xếp hạng đòi hỏi doanh nghiệp cung cấp thông tin tài chính đầy đủ, kịp thời, góp phần hình thành văn hóa minh bạch và trách nhiệm.
Mở rộng thị trường: Xếp hạng tín nhiệm giúp tăng nhận diện thương hiệu và mở ra cơ hội thâm nhập vào các thị trường mới, cả trong và ngoài nước.
Xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong M&A
Trong một số trường hợp, doanh nghiệp phát hành trái phiếu bằng đồng Việt Nam bắt buộc phải thực hiện xếp hạng tín nhiệm theo quy định pháp luật, cụ thể như: Khi phát hành thêm trái phiếu mới làm cho giá trị dư nợ trái phiếu hiện tại hoặc tổng dư nợ sau phát hành vượt quá 100% vốn chủ sở hữu; Khi tổng giá trị trái phiếu phát hành trong năm vượt quá 50% vốn chủ sở hữu và đồng thời lớn hơn 500 tỷ đồng. Quy định này của pháp luật nhằm mục đích:
Cung cấp thông tin cho nhà đầu tư: Mức xếp hạng tín nhiệm của trái phiếu hoặc tổ chức phát hành giúp nhà đầu tư nhận biết được mức độ rủi ro trước khi ra quyết định, giúp cho thị trường phát triển lành mạnh và bền vững hơn.
Minh bạch thông tin: Xếp hạng tín nhiệm đòi hỏi doanh nghiệp công bố thông tin rõ ràng và minh bạch hơn, tuân thủ các quy định về báo cáo tài chính và minh bạch thông tin trong phát hành trái phiếu.
Tạo điều kiện tiếp cận vốn: Quy định này nhằm khuyến khích doanh nghiệp nâng cao năng lực tài chính và phát triển kinh doanh để đáp ứng các yêu cầu xếp hạng, từ đó giúp tăng khả năng phát hành trái phiếu thành công, vay lãi suất thấp hoặc thu hút vốn đầu tư.
Tính đến tháng 12/2024 đã có 5 tổ chức đáp ứng đủ các điều kiện về vốn, nhân sự, và cơ sở vật chất theo quy định của Nghị định số 88/2014/NĐ-CP, đảm bảo chất lượng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm và được Bộ Tài chính cấp phép để thực hiện hoạt động này, trong đó bao gồm VIS Rating. Sự xuất hiện của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm nội địa đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của hoạt động này tại Việt Nam, đồng thời đa dạng thêm sự lựa chọn cho các doanh nghiệp. Ngoài ra Nghị định số 88/2014/NĐ-CP cũng nêu rõ những quy định, phạm vi hoạt động, nguyên tắc và các hành vi nghiêm cấm của các tổ chức định mức tín nhiệm.
Quy trình xếp hạng tín nhiệm sẽ khác nhau tại mỗi tổ chức, đặc biệt là giữa nội địa và quốc tế. Tại VIS Rating, quy trình này sẽ gồm 3 giai đoạn, kéo dài 4-8 tuần:
Tổ chức phát hành và VIS Rating ký hợp đồng thỏa thuận dịch vụ, xác định phạm vi đánh giá và lịch họp.
Tổ chức phát hành cung cấp các tài liệu như báo cáo tài chính, kế hoạch kinh doanh, dữ liệu ngành để phục vụ phân tích.
Ban lãnh đạo tổ chức phát hành họp với nhóm phân tích để trình bày thông tin.
Nhóm phân tích thực hiện công việc và báo cáo lên Hội đồng xếp hạng tín nhiệm để quyết định kết quả.
Tổ chức phát hành rà soát dự thảo báo cáo, sau đó kết quả xếp hạng được công bố trên trang thông tin của VIS Rating.
VIS Rating duy trì liên lạc với ban lãnh đạo tổ chức phát hành và giám sát hoạt động để đảm bảo kết quả xếp hạng luôn kịp thời, phù hợp.
Các cuộc họp và cập nhật thông tin được thực hiện thường xuyên.
Hệ thống xếp hạng tín nhiệm của VIS Rating được phát triển và thiết kế riêng nhằm đảm bảo bắt kịp sự đa dạng và thay đổi trên thị trường vốn tại Việt Nam. Bậc xếp hạng tín nhiệm đang được chia theo hai đối tượng chính là các tổ chức phát hành trong dài hạn và ngắn hạn. Chi tiết: Quy trình xếp hạng tín nhiệm VIS Rating
Các phương pháp xếp hạng tín nhiệm là cơ sở cho việc phân tích và đưa ra ý kiến xếp hạng. Tại VIS Rating, các phương pháp xếp hạng tín nhiệm được xây dựng dựa trên kiến thức và phát triển trên thị trường vốn toàn cầu, kết hợp với sự hiểu biết về thị trường vốn Việt Nam. Để đảm bảo tính minh bạch, độc lập trong quá trình đánh giá, VIS Rating đã xây dựng những phương pháp riêng cho từng nhóm đối tượng:
Phương pháp xếp hạng tín nhiệm Doanh nghiệp phi tài chính: Các doanh nghiệp phi tài chính bao hàm một phạm vi rộng các lĩnh vực ngành phi tài chính bao gồm xây dựng, sản xuất, kim loại và khai thác mỏ, kinh doanh phát triển bất động sản, ngành tiện ích được quản lý, ngành giao thông vận tải và các lĩnh vực khác…Ngoài các yếu tố định tính và định lượng, quy mô, khả năng sinh lời, trả nợ…các chuyên gia còn xem xét tới khả năng hỗ trợ của công ty liên kết và khả năng hỗ trợ của chính phủ. Tham khảo: Chi tiết phương pháp
Phương pháp xếp hạng tín nhiệm Tổ chức Tài chính: Bao gồm ngân hàng, công ty tài chính và công ty chứng khoán tại Việt Nam. Hoạt động đánh giá sẽ dựa trên một số yếu tố như báo cáo tài chính, hỗ trợ của công ty liên kết, tỷ trọng tổn thất ước tính (LGF) và hỗ trợ của chính phủ. Tham khảo: Chi tiết phương pháp
Phương pháp xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tài chính và phi tài chính sẽ khác nhau
Mỗi tổ chức xếp hạng tín nhiệm có phương pháp xếp hạng tín nhiệm khác nhau. Trong quá trình đánh giá, mỗi tổ chức sẽ phân tích nhiều yếu tố khác nhau trước khi đưa ra nhận định về mức độ tín nhiệm của doanh nghiệp. Tuy vậy, vẫn có một số yếu tố chính thường được xem là có ảnh hưởng lớn đến kết quả xếp hạng tín nhiệm, bao gồm:
Với doanh nghiệp phi tài chính:
Quy mô doanh nghiệp: Quy mô doanh nghiệp phản ánh tổng thể hoạt động kinh doanh, khả năng thu hút khách hàng và ứng phó với các cú sốc như thay đổi đột ngột trong nhu cầu hoặc tăng chi phí hoạt động. Theo phương pháp luận của VIS Rating, doanh nghiệp có quy mô lớn sẽ có nhiều nguồn lực và nhiều cơ hội tiếp cận vốn hơn vì thế có khả năng trả nợ tốt hơn so với doanh nghiệp có quy mô nhỏ (giả định các điều kiện còn lại giống nhau)
Hồ sơ doanh nghiệp:
Hồ sơ ngành: Các doanh nghiệp hoạt động trong ngành có rào cản gia nhập cao (yêu cầu cấp phép, sở hữu trí tuệ…) thường có lợi thế bảo vệ vị thế cạnh tranh của mình. Ngược lại, các ngành có tính phân tán cao và dễ bị tác động của chu kỳ kinh doanh (như bất động sản, sản xuất, kim loại) sẽ có mức độ biến động cao, ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả kinh doanh và do đó xếp hạng tín nhiệm.
Vị thế cạnh tranh trong ngành: Doanh nghiệp có vị thế cạnh tranh tốt thường có doanh thu ổn định, tỷ suất lợi nhuận cao và khả năng chuyển phần tăng chi phí cho khách hàng. Sự đa dạng hóa về sản phẩm và phân khúc kinh doanh giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro khi phụ thuộc vào một nhóm khách hàng hoặc thị trường duy nhất, từ đó cải thiện độ ổn định tài chính và tăng điểm tín nhiệm.
Hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời: Bao gồm xu hướng doanh thu, khả năng duy trì và cải thiện tỷ suất lợi nhuận, cũng như tính ổn định của biên lợi nhuận. Một doanh nghiệp có doanh thu tăng trưởng ổn định và biên lợi nhuận bền vững sẽ ít chịu tác động của suy thoái kinh tế, giảm rủi ro tài chính và tăng khả năng thực hiện nghĩa vụ nợ. Điều này làm tăng sự tin cậy từ phía nhà đầu tư và các tổ chức tín dụng.
Hệ số đòn bẩy và hệ số khả năng trả nợ: Tỷ lệ nợ thấp cho thấy rủi ro tài chính được kiểm soát tốt. Doanh nghiệp có tỷ lệ dòng tiền cao, khả năng chi trả tốt sẽ được đánh giá tín nhiệm cao hơn vì khả năng chống chịu với những biến động thị trường mạnh mẽ.
Với tổ chức tài chính:
Doanh nghiệp tài chính là những tổ chức kinh doanh trong các lĩnh vực như ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán, cho vay tiêu dùng… Xếp hạng tín nhiệm của các tổ chức này có thể bị tác động bởi các yếu tố:
Khả năng thanh toán: Đánh giá rủi ro tài sản so với khả năng hấp thụ rủi ro của ngân hàng hoặc công ty tài chính. Các yếu tố giảm thiểu rủi ro gồm vốn, quỹ dự phòng, và khả năng sinh lời. Sự suy giảm giá trị tài sản, đặc biệt là các khoản vay khách hàng, có thể ảnh hưởng mạnh đến khả năng thanh toán.
Rủi ro tài sản: Chất lượng tài sản của doanh nghiệp được xác định thông qua hai chỉ số là tỷ lệ khoản vay có vấn đề (nợ xấu, nợ quá hạn, hoặc tài sản chất lượng kém) và tỷ lệ dự phòng tổn thất cho khoản vay trên các khoản có vấn đề. Các chỉ số này phản ánh năng lực quản lý rủi ro và sức mạnh hệ thống kinh doanh.
Vốn: Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm sẽ dựa vào tỷ lệ an toàn vốn và tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản để đánh giá khả năng đáp ứng rủi ro tín dụng và khả năng phụ thuộc. Những doanh nghiệp có các chỉ số này cao hơn yêu cầu tối thiểu có thể được nâng đánh giá tín nhiệm.
Khả năng sinh lời: Nếu các báo cáo tài chính cho thấy chỉ số ROE, ROA cao hơn mức tối thiểu cho thấy khả năng duy trì lợi nhuận ổn định hoặc tăng trưởng hiệu quả.
Khả năng thanh khoản:
Cơ cấu nguồn vốn: Sự ổn định của nguồn vốn dài hạn và tỷ lệ nợ thấp có thể trở thành căn cứ để đánh giá rủi ro thanh khoản, đáp ứng nghĩa vụ tài chính trong dài hạn.
Các nguồn thanh khoản: Bao gồm khả năng huy động vốn, dự trữ thanh khoản và tỷ lệ thanh khoản. Doanh nghiệp tài chính có khả năng tiếp cận các nguồn vốn đa dạng, mức dự trữ tiền mặt và tài sản có tính thanh khoản cao cho thấy khả năng thanh toán nhanh và sẽ được đánh giá cao.
Các yếu tố xem xét khác: Ngoài ra mức xếp hạng tín nhiệm còn bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố khác như đa dạng hóa kinh doanh, tính chất rủi ro và mức độ phức tạp, hệ thống quản lý rủi ro, lịch sử tài chính,...
Khả năng đáp ứng thanh khoản trong tình huống bất lợi: Một doanh nghiệp có thể được đánh giá tốt hơn nếu chứng minh được khả năng duy trì thanh khoản ngắn hạn ngay cả trong những tình huống thị trường ngặt nghèo — ví dụ như không thể tiếp cận các khoản vay mới. Các tổ chức xếp hạng sẽ xem xét lượng tiền mặt, tài sản thanh khoản, và kế hoạch quản trị dòng tiền trong các kịch bản khủng hoảng để đưa ra điều chỉnh phù hợp.
Chính sách quản trị tài chính và rủi ro: Xếp hạng tín nhiệm cũng phản ánh chất lượng quản trị tài chính của doanh nghiệp. Những chính sách như sử dụng đòn bẩy quá mức, thiếu kế hoạch dự phòng rủi ro tài chính, hoặc quản trị dòng tiền yếu kém có thể dẫn đến điều chỉnh giảm điểm tín nhiệm. Ngược lại, một chiến lược tài chính thận trọng, minh bạch và có tầm nhìn dài hạn sẽ được đánh giá cao và góp phần nâng hạng.
Yếu tố hỗ trợ từ chính phủ: Hỗ trợ từ chính phủ được xem xét dưới một số yếu tố như chính sách ổn định kinh tế - vĩ mô, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp và môi trường pháp lý. Vì kết quả xếp hạng tín nhiệm phản ánh kỳ vọng tương lai nên việc đánh giá khả năng hỗ trợ kịp thời của Chính phủ sẽ giúp định hướng về rủi ro và biện pháp giảm thiểu.
Yếu tố hỗ trợ từ các đơn vị liên kết: Một doanh nghiệp, tổ chức có thể nhận được hỗ trợ từ các đối tác tài chính, tập đoàn mẹ hoặc công ty liên kết. Khả năng cung cấp, sức mạnh tài chính và mức độ sẵn sàng của bên cung cấp hỗ trợ hay thậm chí lực cản tín dụng tiềm ẩn đối với hồ sơ tín dụng của công ty do liên kết với công ty mẹ có năng lực tài chính yếu kém cũng là những yếu tố giúp tăng hoặc hạ điểm xếp hạng tín nhiệm.
VIS Rating cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm chuyên nghiệp cho các doanh nghiệp và tổ chức tài chính, giúp đánh giá một cách khách quan khả năng thanh toán và rủi ro tín dụng của doanh nghiệp với:
Phương pháp xếp hạng độc lập được xây dựng dựa trên những hiểu biết về thị trường nội địa, kết hợp với cơ sở dữ liệu và chuyên môn kỹ thuật của Moody’s. Được thành lập bởi các cổ đông sáng lập là Moody’s và các tổ chức tài chính hàng đầu tại Việt Nam đã giúp VIS Rating có thể tận dụng thông lệ quốc tế tốt nhất trong hoạt động tuyển dụng, xây dựng các phương pháp luận xếp hạng tín nhiệm, thiết lập các quy trình chặt chẽ, và công bố các nghiên cứu chuyên sâu.
VIS Rating là tổ chức xếp hạng tín nhiệm uy tín tại Việt Nam
Dịch vụ của VIS Rating không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro và khám phá cơ hội đầu tư, mà còn nâng cao tư duy chiến lược bằng cách cung cấp các đánh giá chính xác và cập nhật về khả năng tín dụng và hồ sơ rủi ro, góp phần xây dựng môi trường đầu tư minh bạch.
Đội ngũ chuyên gia của VIS Rating luôn sẵn sàng để hỗ trợ doanh nghiệp trong việc cung cấp kiến thức về xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp cũng như các báo cáo chuyên môn và dịch vụ xếp hạng. Liên hệ ngay qua hotline (+84) 24 3388 6000 hoặc email: enquiries@visrating.com.
Tiếng Việt
English